Kumthak Thupuak: Pathian in kum thak 2025 hon musak a, atung ah kipahthu igen masa ahi. Laisiangthou in “Zingchiang thu ah kiuangsak ken, ni in bang hon suahpih ding ahia, chih lah na thei ngal kei a” (Pau 27:1) achih bang in kum bul a i din lai in Pathian mai ah i kiuangsak het kei ahi. Hiai kum thak in bang teng hon puak ding a, bang teng paltou ding i hia, chih i thei kei a. Chidam kum, lamzan kum, leh lohchin kum ahi thei a; huai mah i lamet, i lunggulh leh i thumna leng ahi. Huchih kawmkawm in, khovel a teng lai i hihman in chidam louh deuh kum, lamzan luat louh kum leh lohchin sang a lohsap i naih zawk kum leng ahi thei thou ahi. Pathian mite i hih ziak a anuam leh hoih lam kia i tan ding chihna thu a-om kei a. Anuamlou leh haksa thilte leng ei a hithei vek ahi, chih phawkna toh kalsuan din kisa leng uthuai isa. Pathian a kipan ahoihpen ilamen ding a, leitung dan a asepen tuak ding in lungsim ibawl ding uh. Ei athuneipen hilou hang a, itung a thunei Pathian om ahihman in, thil khatpeuh ah “Toupan pha asakleh, idam dia, hiai hiam, huai hiam ihih ding” (Jk 4:15) chi a pilvangtak a pau a kalsuan ding in kisa ni.
Sinai tang pawtsan ding a Pathian in Israel tate thu apiak lai a Mosi dawnna, “Na ompihna kei toh aton kei ding leh hiai a kipan hon pitou ken” (Exod 33:15) achih bang in Toupa ompihna lunggulhpen a i neih kum hong hileh uthuai isa. Mosi in Pathian ompihna alunggulhna ziak chidam-ludam a om ut man ahi masa kei a, lamzan ut man lel leng ahi masa kei a. Leitung pumpi a mi tengteng in Pathian’ mite chituamna amuhna ding uhi ahi zaw (t.16). Kum thak 2025 i zangtou ding a, anuam den kei maithei, haksa leng i tuak maithei. Himahleh anuam leh haksa ah, lohchinna leh lohsapna ah, lamzanna leh lamzan louhna ah, vualzohna leh vuallelhna ah hitaleh Pathian ompih mi i hi chih miten mu le uh, huai kan a thupizaw a-om tuan kei hi. I chidam lai a Pathian ompih i hih akilat bang in i chinat-zawngkhal hun in leng kilang henla; i lohchin lai a Pathian ompih ihih akilat bang in i lohsap hun in leng kilang henla; hinkhua apai lamzan lai a Pathian ompih i hih akilat bang in lamzan louh hun in leng kilang leh uthuai isa. Ka tuah khempeuh nang hon sawl hi hen, chi thei chiat ding in Toupa ompihna i ngen ahi.
Israel tate Kanan gam lut ding a akisak lai ua Pathian thukhah tuh, “Na ma uah hinna leh sihna, vualzawlna leh hamsia ka koih chih hon theihpih ding in tu in lei leh van ka sam ahi. Huchi in hinna teel un, na hinna ding un, nou leh na suante utoh” (Deut 30:19) chih ahi. Unaute, hiai kum 2025 tuh deihtelna dik i teel kum hong hi mahmah leh i chi. Kum bul ah i ding a, maban tuh deihtelna ngen a dimtou ding ahi. I ma ah hinna leh sihna, vualzawlna leh hamsia a-om. Hinna leh vualzawlna teel khial kei ni maw. Tua ding in Pathian in sia leh pha theihna hon pia a, Kha Siangthou Pathian in hon sungluah a, Toupa dan thu i lungtang pek a gelh ahita a, i hampha mahmah uhi.
Joshua in Mosi khut a pan mohpuakna alak tunglai a Pathian thuhilhna tuh, “Hiai dan bu in na kam pawtsan hetkei hen. Hiai a thu kigelh tengteng na zuih tinten theihna ding in sun leh zan in na ngaihtuah tinten zaw ding ahi. Huchi in na lampite ah na tuahpha dia, na hong lamzang ding hi” (Jos 1:8) chih ahi. Unaute, hiai kum thak tuh Laisiangthou sim tam kum in puang leng ka ut ahi. I lampite a tuahphat utlou kuamah i omkei a, lamzan utlou leng i omkei; huai ding a poimoh Laisiangthou sim a zuih ahi. “Na thu ka khe a ding in khawnvak ahi a; ka lampi a din vak ahi”(Sam 119:105) chih ahih bang in i kisuih khakna tamtak te Pathian thu theihna taksap ziak leh zuih tumlouh ziak khawng ahi tangpi hi. I lampi avak chiang in suang phok leh mun kuakte i mu thei a, kisuilou in i pai thei zel bang in Pathian thu in kisuih khak theihna lak a pan hon veng hi.
I Lampite Enchian Ni: Tukum i saptuam thupi lakkhiakna Kahlate 3:40 “I lampite zong in enchian ni; huan TOUPA lam ah kik nawn ni.” Kahlate hi Zawlnei Jeremia gelh ahi a; ‘Zawlnei Jeremia Kahlate’ chi a theih leng ahi. Jesu Khrist hun ma BC 585 kum vel a gelh hi dia gintak ahi. Bangziak a agelh hi hiam, i chihleh, tomkim a gen in Babulon/Kaldaiten Juda mite leh Jerusalem khopi asuksiat dimdem ziak ua lungsim na a akahna la ahi. Kahla chih himahleh beidongtak a mawk kahkhiakna hilou in, bangziak a Pathian in achiteel te gingloumite sukgentheih a om dia hon phal ahia (why) chih, leh bangchileh Pathian a kipan tunding nawnna om ding (how) ahia, chih suutna ahi.
Israel Kumpi masapen Kumpi Saul ahi a. Ama hun a kipan Kumpi Solomon hun tan in pumkhat in lalgam ading a. Himahleh Kumpi Solomon sih nung in phel nih (Simlam/Juda Lagam leh Mallam/Israel Lalgam) hong kisuah a, huai tuh BC 930 kum vel a gen ahi. Mallam lalgam in kumpi hoihlou ngenta aneih khak ziak in Pathian in Assuria te khut ah BC 721 kum in apia a; sal a pi in a-om ua. Simlam lalgam in ahihleh kumpi hoih leh Pathian laudan siam bangzah hiam aneih khak ziak in Mallam lalgam puk nung in leng kum za val lam ading lai a. Himahleh ahun nanung lam ah kumpi ginalou bangzah hiam aneih khakten mipite Pathian a pan apimang ua. BC 605 kum in Pathian in Babulon kumpi Nebukadnezzar khut ah apia a, sal a pi in a-om uhi. Huai tung in Daniel leh alawmte leh Juda tuailai tampi kaih in a-om uhi. Kum 8 nung khawng ahi ding a (BC 597), ava sim nawn ua, Juda mi tampi sal in akai nawn ua. Kum 9 nung khawng ahi ding a, BC 588-586, kum 2 sung Babulon sepaihten Jerusalem a umchip ua. Mite pawpawt theilou leh nektak zong theilou in akoih uhi. Kum 2 sung vingveng tua bang a umchip uh ahihman in Jerusalem khosung ah kial ahuaise mahmah a, nupiten atate uh ane hial uhi (2 Kum 25:1-10; Kah 2:20; 4:10). Kum 2 a umchip nung un Jerusalem kulhbang suchim in khopi sung ah alut ua. Hiai tung in Kumpi Zedekia ahing-mat uhi (2 Kum 25:2-7). Jerusalem temple a gou manphate la in, alak bangte uh asusia ua. Temple leh Kumpi inn tel in inn tampitak ahaltum uhi. Huchibang a Jerusalem khopi leh Juda mite Babulonte khut a bawlsiat a a-om dan uh Zawlnei Jeremia in amit mahmah a mu ahihman in paw na law petmah a, kahtam lohna la hon gelhkhia hi ahi.
Achihleh tua bang sukgentheihna Israel tate tung a bangziak a tung hiam? Amawkna a tung ahi diam? Hilou. Aziak om ahi. “Huchi in TOUPA’N amite leh a-omna mun alainat ziak in a pipute uh Pathian in akiang uah theihtawp a phatuamngai in mi asawl hi. Himahleh Pathian misawlte amusit ua, athute angaineu ua, amite tung ah TOUPA hehna ahong thou a, hih lungdam nawnna mahmah omlou khop in azawlneite ahihgim uhi. Huaiziak in atung uah Kaldai kumpipa agamtangsak a, aman atangvalte uh amunsiangthou ah namsau in athat a, nungak leh tangval, tek, teksia kuamah lainatna anei kei a, akhut ah ape vek hi” (2 Kro 36:15-17). Zawlneite thugen agingta nuam kei ua “Zawlneite leng huihzam lel ahi ua, amau ah thu bangmah a-om kei” (Jer 5:13) achihsan uhi. Mipite chihhakdan amuh chiang in Jeremia Toupa kiang ah atai a, “Aw Toupa, hiai mite na sat a, himahleh alungkham tuan kei uh, amau na hihmang a, na thuzohna apom nuam tuankei uh, suangpi sang a tak in atal uh ataksak ua, akilehhei nuam kei bikbek uhi” (5:3). Hiai ziak ahi Jeremia in phun thei vual ahihlouh dan uleh, phun zaw lou a amau lam kivel zaw ding a achih. “Bangziak a mihing, akhelhna gawtna a ding a mi phun ahia? I lampite zong in enchian ni, huan TOUPA lam ah kik nawn ni. Vante ah Pathian kiang ah i khutte liktou ni” (Kah 3:39-41).
Unaute, tuni in i nam leh gam in aphut khak thilte amawkna a hong tung hi ding in i gingta kei. Koi lai hiam ah, bang hun hiam khat ah Pathian thu i manlouh ziak hi ding ahi. I kam in Toupa Toupa chi a, hilehleng i lungsim in Amah gamlat mahmah hi kha ding ahi. I kam in Toupa Toupa chi a, hilehleng i khut in gitlouhna leh diktatlouhna chiteng sem hi kha ding ahi. Sum deihtakna thang ah i awk ua, amin a sum muhna ding ahih nakleh sianglou leh kilawmlou leng omsak lou in aboh in i boh huthut mai ua. Pathian nasem kichite leng siang tuanlou, aduham phapha leh minse phapha khawng in i pangta uhi. Numei pasal kal thangtatna ah nungak leh tangvalte sang mah in koppih nei sate uang zaw phial i dia aw, chih nophuai abang hi. Zu leh damdawi khamtheih chi lehang lah mi bawlsa kham mai leng hun sa nawnlou in abawlsuahtu, achingtu, a supply tu a pan sawm in i kidemta mawk uh ahi. Vaihawmna lam i en a, kua ahia vaihawm, kua ahia thunei, kua ahia zuih a, kua ahia thulak ding chih leng theih zohhuailou khop in thuneih i kituh ua. Biakin ah ngaihdamna thu i gen ua, kholak ah kimohpaihna thusuah i mu. Biakin ah itna thu i gen ua, kholak ah kihuatna thu i za uh. I itna un leng tanau gamgi kan pel zou pha nawnlou abang hi. Miten zaw bangteng thuak le uh leng ei a te ahih kei nak uleh khawk lua sakna leng i nei nawn kholkei ua. Beh-le-phung leh tanau vai i ngai thupi hiaihiai ua, nam vai ngainep huaihuai i bang uh. Aneu ding liansak in alian ding i neusak uhi.
Tua bang a i lampialna a kipan i kik ding deih in Toupa’n sapdan chituam tuam in hon samta a. Adeih bang dawnna ei lam apan mu nailou deuh ahi diam chih in om hi. Nou avaihawm sung bek hong kilem hamham un aw, chi a Pathian sikhate banzak nangawn in zahtak lohlou chih khawng i ngaihtuah chiang in i maban ziing tou zek lai ding adiam, hon chisak hi. Hiai tan a Pathian hon sapna chiang hun tawk ta hilou hiam unaute? I thuak tak teng leng khauh hun tawk ta hilou hiam? I mi i saten lel lawta uh hilou maw? Hiai sang a sapna khauh zaw thuak ding in hiai nam in hatna anei lai diam? Zawlnei Jeremia bang a veina leh khitui hau hilehang i tulel dinmun tuh Pathian mai a kahpihpih tham ahi. “Ka lu tui hi henla, ka mit khitui nak hileh aw, ka mi, ka tanu thah a omte a ding in asun-azan in ka kap ding” (Jer 9:1) achih bang in.
Judate dinmun leng huchibang ahihman in zawlnei in akahpih a. Himahleh, akahpihpih hang in abeidong het kei ahi. Toupa min phat in om hen! Jeremia akahkah hang in Pathian zahngaihna ahon phawk chiang in abeidong hetkei a, hichin agen ahi:
Hiai ka thei thak a, huaiziak in lametna ka nei hi. TOUPA zahngaihnate ziak ahi hihmang a i omlouh uh; alainatnate azuau ngeilouh ziak in. Zingsang teng in athak zel ua; na ginomna athupi hi. TOUPA ka tantuan ahi, huaiziak in Amah ah lametna ka nei ding. Amah ngakte kiang ah TOUPA ahoih, Amah zongmi tung ah. Mi’n TOUPA hotdamna alamet a, angak vengveng ahoih hi. Mi’n atuailai a hakkol apuak amah a ding in ahoih ahi (Kah 3:21-27). Bangziak a mihing, akhelhna gawtna a ding a mi phun ahia? I lampite zong in enchian ni; huan TOUPA lam ah kik nawn ni. Vante ah Pathian kiang ah i khutte liktou ni (t. 36-41). Nang lam hon ngasak in, aw TOUPA, huchi in bawlhoih nawn in ka om ding uh; nidang lai bang in ka nite uh thaksak in, ka tung ua heh lua a hon pumnawlkhin na hih kei ngalleh (5:21-22).
Bangchi zong teng in sia in damkei mahlehang kisik a Pathian lam i zonleh dam nawnna om ahihman in Toupa min i phat ahi. I gam leh nam damna ding zaw Toupa kiang a kik nawn ahi. Thildang ahi kei. Tua ding in i lampite zong in enchian thak chiat ni. Pathian mai a i tatleknate thuphatawi in i tawpsan ding a, Toupa deih bang a hing din hanchiam thak ni. “Ka minpu ka mite kingaineu a athum ua, ahon zon ua, a-omdan giloute uh alehngatsan uleh van a kipan ka na ngaikhe ding a, akhelhna uh ka ngaidam ding a, agam uh ka damsak ding” (2 Kro 7:14). Toupa’n athu vualzawlta hen!
Leave a Reply